2. Alkenen
Alkenen zijn acyclische, vertakte of onvertakte koolwaterstoffen, gekenmerkt door minstens één dubbele binding -C=C- . Door de aanwezigheid van die dubbele binding tellen we in de molecule 2 H-atomen minder dan in de alkanen. De algemene formule is dus CnH2n.
2.1 Onvertakte alkenen met 1 dubbele binding
Naamgeving:
- De namen van deze moleculen worden gevormd door bij de stamnaam (aantal koolstofatomen) de uitgang -een te voegen.
- Indien nodig wordt de plaats van de dubbele binding in de keten aangeduid door vlak vóór die uitgang een plaatsnummer, tussen twee koppeltekens (-), te schrijven.
- De dubbele binding staat tussen twee opeenvolgende koolstofatomen en als plaatsnummer gebruiken we het kleinste van beide koolstofnummers.
- De nummering van de koolstofketen gebeurt op een zodanige manier dat dit plaatsnummer zo klein mogelijk is.
Voorbeelden:
2.2 Vertakte alkenen met 1 dubbele binding
Naamgeving vertakte alkenen:
- STAP 1: Zoek de stam. De meervoudige binding(en) moeten in de hoofdketen opgenomen zijn.
- STAP 2: Geef het positiecijfer van de meervoudige binding(en).
- Begin te tellen vanaf dat uiteinde van de keten zodat het positiecijfer zo laag mogelijk is.
- Als er meerdere meervoudige bindingen zijn, begin vanaf dat uiteinde te tellen zodat de som van de positiecijfers zo laag mogelijk is.
- Schrijf het cijfer vlak voor de suffix.
- STAP 3: Benoem de zijketens en schrijf ze in alfabetische volgorde. Als er meerdere identieke vertakkingen zijn, vermeld dan het aantal in Griekse cijfers.
- STAP 4: Als er zijketens zijn, geef dan de positiecijfers van die zijketens. Behoud de nummering die je vastgelegd hebt in stap 2.
- STAP 5: Indien er geen verwarring mogelijk is, moet je geen positiecijfer vermelden.
Voorbeelden van formule naar naamgeving
Formule bepalen van vertakte alkenen met 1 of meerdere dubbele binding(en):
Om de formule van een vertakt alkeen te vormen, kan je volgende stappen in de juiste volgorde doorlopen:
- STAP 1: Schrijf de koolstofatomen die de langste keten vormen, naast elkaar.
- STAP 2: Schrijf de bindingen, ook de meervoudige, tussen de juiste koolstofatomen.
- STAP 3: Schrijf de zijketens op de juiste plaats op de hoofdketen.
- STAP 4: Vul de formule aan met H-atomen tot elk C-atoom viermaal gebonden is.
Voorbeelden van naam naar formule
2.3 Cyclische alkenen of cycloalkenen (met 1 dubbele binding)
De term cyclisch verwijst naar de gesloten keten die de koolstofatomen vormen. Bij de cycloalkenen komen tussen de koolstofatomen ook 1 dubbele binding voor.
2.3.1 Naamgeving onvertakte cyclische alkenen
Naamgeving onvertakte cyclo-alkenen:
- STAP 1: Tel het aantal koolstofatomen in de ringstructuur. Dit is de stam.
- STAP 2: Gebruik de overeenstemmende stamnaam met de uitgang -een.
- STAP 3: Schrijf daarvoor het voorvoegsel "cyclo"
Voorbeelden :
2.3.2 Naamgeving vertakte cyclische alkenen (met 1 dubbele binding)
Identiek aan de regels die gevolgd worden bij cyclische alkanen maar dan met de uitgang "-een" indien de ringstructuur de langste keten vormt.
2.4 Alkenen met meerdere dubbele bindingen
In dit geval dient er aan de uitgang "-een" een Grieks telwoord te worden toegevoegd die het aantal dubbele bindingen aangeeft: "-dieen", "-trieen", ... .
Geef de plaatsen van de dubbele bindingen in de keten aan met plaatsnummers die zo klein mogelijk zijn.
Voorbeelden :
